Het blijft een geweldig bijgerecht, de aardappelgratin. Dunne schijfjes romige aardappel met een laagje gegratineerde kaas erover past bij heel veel gerechten. Wij maken het vaak bij vis, omdat het best een machtig bijgerecht is. Maar je kunt het ook heerlijk bij eend, kip of rundvlees eten. Het klassieke Franse gerecht heet Gratin Savoyard of Gratin Dauphinois, maar die laatste is wel zonder kaas. Ik houd me niet altijd aan de klassieke bereidingen en varieer graag met dit gerecht. Neem bijvoorbeeld knolselderij en pastinaak in plaats van aardappel of maak het met een beetje blauwe kaas. Soms doe ik er nog flink wat bieslook en zelfs een beetje citroenrasp door. In principe maak je hem met room of crème fraîche, maar mocht je dat te vet vinden dan kun je ook de helft door bouillon vervangen, maar voeg dan wel minder zout toe. Wat betreft de kaas kun je gaan voor gewone belegen geraspte kaas of gemengd met gruyère of emmenthaler als je daarvan houdt. Eigenlijk zou je een Gratin Sovoyard met Reblochon kaas uit de Savoie streek moeten maken, maar ja die is in ons land niet goed verkrijgbaar.
Dit gerecht maak ik al dertig jaar en hierdoor heb ik snel leren snijden met een koks mes. Ik werkte op mijn 19de bij traîteur “Quiche & co” in de Utrechtse straat, Amsterdam. Daar mocht ik alles maken en verkopen en ik leerde er super veel. Voor de cateringen van het bedrijf maakte een in Frankrijk opgeleide kokkin gebruik van dezelfde keuken en van haar heb ik leren snijden. Nog altijd blij mee, want het is net als met typen; geeft niet als je het niet kunt, maar het zo veel handiger als je het wel kunt. Dus bij deze, dank je wel Annemarie!
De aardappels die je kiest hangt af van wat je lekker vindt. De Fransen gebruiken hiervoor het liefst een stevige aardappel, maar wij hebben altijd bio aardappels in huis die licht kruimig zijn en dat werkt ook prima. Als je de tijd hebt, dan kun je gratin onderin de oven met niet al te veel hitte in ruim een uur prachtig gaar krijgen met een krokante kaasgratin bovenop, maar heb je minder de tijd dan mag de oven natuurlijk wel hoger. Dek dan wel de gratin eerst 20 minuten af, want anders gaat de bovenkant te snel, terwijl de binnen kant dan nog niet gaar is.
Welke schaal je moet gebruiken? Om de aardappelgratin gaar te krijgen wil je niet te veel lagen maken, dus liever een iets dunnere gratin in grotere ovenschaal, dan te hoog. Bovendien heb je dan ook meer gegratineerde kaas te verdelen! Je kunt gratin overigens prima van te voren te maken. Bewaar de gratin op een koele plaats en zet een half uur afgedekt met aluminiumfolie in een voorverwarmde oven op 200° C en haal het folie de laatste 10 minuten er af.
Aardappel gratin
4 personen | bereiding 15 min | oventijd circa 1 uur
Ingrediënten
- 1,5 kilo aardappelen, iets kruimig
- 200 ml slagroom
- 2 teentjes knoflook, schoongemaakt en in plakjes (te vervangen door knoflookpoeder)
- zoutmolen en pepermolen
- 200 g geraspte kaas (belegen, gruyère, emmenthaler of een mix)
- bieslook, nootmuskaat, citroenrasp, blauwe kaas (optioneel)
Benodigdheden: een ovenschaal of braadslee van minimaal 20×20 cm of bijvoorbeeld 19×32 cm
Bereiding
- Verwarm je oven voor op 180° C als je de tijd hebt en op 200° C als je minder tijd hebt. Beboter je ovenschaal goed en zet apart.
- Schil de aardappelen en snij ze in dunne plakjes van 1 á 2 mm met een goed koksmes of met een mandoline. Zet de overige ingrediënten klaar.
- Nu ga je de aardappelgratin in elkaar zetten. Leg een volle laag aardappelschijfjes op de bodem, dus geen gaten. Verdeel een flinke scheut van de room over de hele oppervlakte (grote schaal, dan zul je twee lagen maken en dus 2x 100 ml verdelen en bij een kleinere schaal worden het 3 lagen, dus dan verdeel je de room in 3 keer). Vervolgens ga je met de zout en pepermolen over de hele oppervlakte en verdeel je een deel van de knoflookplakjes. Dan weer dezelfde volgorde en bovenop verdeel je de kaas.
- Bij genoeg tijd zet je de gratin in het onderste deel van je oven op 180 graden en dan kun je hem na 45 minuten nog even hoger plaatsen om de kaas nog even goed te gratineren. Bij minder tijd, dan dek je de aardappelgratin af met aluminiumfolie en zet je hem in het onderste deel van de oven. Na 20 minuten verwijder je het folie en zet je de ovenschaal iets hoger, zodat de kaas nog even goed kan gratineren. Je checkt de gaarheid door met een vork in de gratin te prikken. Ga je er vloeiend zonder tegenwerking door heen dan is de gratin klaar. Het is het lekkerst om de gratin al een kwartiertje uit de oven te hebben voor je aan tafel gaat, want anders brandt iedereen de mond!
Smaken van Karmijn 
Pingback: Kerst ideëen | Smaken van Karmijn